aflevering 9 – Afvoersloot/greppel in `Pelsweijer` achter Hegge langs de A76 weer in ere hersteld

De natuurlijke greppel achter Hegge langs de autoweg A 76 die in de jaren 30 werd aangelegd, waarin het bron- en kwelwater achter Hegge zich eeuwen lang een weg zocht richting Geleenbeek en de nieuwe nog aan te leggen autoweg doorkruiste als waterloop gehandhaafd. Het is een vrij brede diepe greppel waardoor het bronwater en de vele kwelbronnen die zich achter Hegge bevinden afgevoerd kunnen worden richting Geleenbeek. Gelijktijdig met de aanleg werd op het laagste punt achter Hegge onder de autoweg en het NS-spoor door later een duiker gerealiseerd die dienst doet als uitmonding van de voor beschreven greppel.

Het zeer drassige gebied werd in de volksmond ook wel genoemd ‘Pelsweijer’. Helaas weet ik niet de betekenis van deze oude veldnaam. Burgm. H. Pijls van Schinnen beschrijf deze naam in zijn boek Bijdrage tot de Geschiedenis Voormalige Heerlijkheid Schinnen 1928. Blz. 24

Om te beginnen woon ik vanaf 1960 in Hegge. Mijn erf scheiding grenst aan het gebied, van oudsher genaamd ‘Pelsweijer’.   Het ligt tussen de A76 en de Heggerdorpstraat ingeklemd. Jarenlang was het een ongestoord drassig natuur gebied. Ik kan me nog herinneren de veelvoud van wilde planten. Zoals bonte arendskelk, witte, gele en paarse dove netels, bosanemoon, varens, varkens- en speenkruid, gele sleutelbloemen en dotters in het gebied groeide. Dat op de erf scheiding opgehoogd als een ‘graft’ het ‘geriefhout’ stond van de boer. Zoals eik, olm, esdoorn, beuk, linde, knotwilg, hazelnoot en wilde kers. Door overlevering van oudere inwoners van Hegge weten we dat in de begin jaren 30-40 op het laagste punt in Pelsweijer (wat tevens ook zeer drassig was) populieren geplant zijn geworden.

Een gezegde is dat een jonge populier ieder jaar een gld. in waarde stijgt. De gemiddelde kaptijd bedraagt 40 jaar. Vaak heb ik de egel met jonge in mijn tuin gehad. Meerdere keren hebben we in de winterdag in de sneeuw het witte hermelijntje gezien. De salamander met zijn gele buik en de vele wijngaardslakken waren in de zomer geen uitzondering om deze te zien. Vele verschillende soorten vogels nestelde in het gebied. Helaas spijtig genoeg is in de loop der jaren alles verdwenen. In het voorjaar 2002 zijn de laatste bomen gerooid.

Pelsweijer is het laagste punt in Hegge, zoals gezegd een gebied dat zeer drassig is door de vele kwel- en waterbronnen ter plaatse het was een ongestoord drassig natuur gebied. De vele natuurlijke waterlopen van het achterliggende hogere landschap in Hegge en openbare goten langs de Heggerdorpstraat zochten gezamenlijk via een natuurlijke waterloop hun richting ‘Pelsweijer’ om vervolgens gezamenlijk via een brede open bermsloot afgevoerd te worden naar het laagst gelegen punt waar de open duiker die onder de autosnelweg A 76 en NS spoorlijn doorloopt uit te komen bij de Borgerweg (toegangsweg AFCENT) richting Geleenbeek.

 

Overstort riool in Hegge (1972)

Begin jaren 70 kreeg Hegge pas een openbaar riool. Gelijktijdig werd een overstort riool (internit/gres diameter 200) vanaf de Heggerdrift met verschillende controle putten voor de paar woningen ald. aangelegd dwars door het gebied Pelsweijer om te worden afgevoerd onder de duiker van de A 76. De laatste controle put van deze overstort bevindt zich indirect tegenover de duiker in ‘Pelsweijer’.
Vanaf deze CP-rioolput gaat de afvoer rioolleiding diameter 200 onder de duiker door om aangekoppeld (te zijn) op het gemeenteriool gebied AFCENT.
Einde februari begin maart 2005 werd de voornoemde betonnen CP (controle put) van het Gemeente overstort riool Schinnen vervangen door een nieuwe PVC put. De oude centrale afvoerleiding vanaf voornoemde betonnen put moest vervangen worden tot in de duiker doordat deze dicht geslibd was in de loop der jaren.

Wat was er gebeurd?
Tijdens het vernieuwen van de rioolput en afvoerleiding werd ontdekt dat twee funderingspalen van de geluidswal ter plaatse dwars door het bestaande rioolstelsel en drainage systeem waren geboord en voor het grootste gedeelte dicht gestort was met beton (zie/lees beschrijving verderop in mijn verhaal).

 

Aardgas leiding (1973)

Gelijktijdig met een gas pers- en mengstation grens Spaubeek/Schinnen werd dwars door het voornoemde gebied een aardgas transportleiding diameter 300 gelegd richting Kerkrade evenwijdig ca.10 mtr. langs de A 76 en ca. 1,80 diep. Om het overtollige kwelwater en grondwater te kunnen afvoeren richting duiker werd door de Gasunie een vijver aangelegd direct in de nabijheid van de duiker, om de w.z.h. tijdens het leggen van de gastransportleiding beter te kunnen uitvoeren en de gelegde transportleiding te behoede dat deze niet zou gaan “drijven “door het te veel aan bron/kwel- grondwater ter plaatse. De aangelegde vijver heeft jaren lang zonder enige problemen te samen met de tientallen bronnen en kwellen ter plaatse via een open greppel het water kunnen afvoeren door een open duiker.

 

Geluidswal langs de A76 achter Hegge 1994

Tijdens het aanleggen van de voornoemde geluidswal heb ik in een schrijven aan de Gem. Schinnen richting RWS mijn bezorgdheid reeds kenbaar gemaakt dat de huidige waterafvoer onder de duiker van de A 76 door een belemmering zou gaan vormen als de open natuurlijke greppel niet herstel zou worden en de duiker niet in zijn oude staat herstel zou worden (ik bedoel te zeggen opengemaakt)
Na schrijven van ondergetekende (6-4-1994) zie kenmerk gem. Schinnen Afd.o.w./gho 618 Schinnen 2-6-1994 werd de situatie ter plaatse in overleg met RWS enigszins wat gewijzigd.

 

Water- en kwelbronnen achter Hegge in ‘Pelsweijer’

Het kwelwater en de natuurlijke waterbronnen achter de percelen gelegen in ‘Pelsweijer’ in Hegge werden in het verleden jaren lang afgevoerd door een natuurlijke brede open greppel/sloot, die uitmonden op het laagste gelegen punt bij de bestaande duiker achter Hegge die onder de autosnelweg doorloopt. Om vervolgens haar weg te zoeken door de percelen, gelegen aan de Bongerweg om tenslotte uit te monde in de lager gelegen Geleenbeek.

Deze bestaande open natuurlijke waterloop langs de A 76 achter Hegge kwam te vervallen en moest plaats maken voor een nieuwe aangelegde geluidswal langs deze snelweg. De natuurlijke waterbronnen en kwelwater werden afgevoerd door een nieuw aangelegde drainagesysteem richting duiker. De ingang van de oude bestaande duiker (Hegge–kant) moest verlengd worden en werd opgenomen in de geluidswal om vervolgens met een betonnen keermuur dicht gemaakt te worden. Met andere woorden de nieuwe geluidswal werd over de verlengde duiker heen gebouwd (1994). Het nieuwe drainage systeem werd gelijktijdig door de betonnen keermuur van de dicht gemaakte duiker gevoerd.

 

Water overlast

Na het plaatsen van de geluidswal in 1994 het dicht maken van de duiker, doorboorde en verstopte riool/drainage stelsel en de open natuurlijke greppel dicht te maken en te wijzigen is in de loop der jaren het grondwater steeds hoger komen te staan achter de percelen in Hegge gelegen in ‘Pelsweijer’ langs de A76.

De oorzaak in deze was zoals ik al reeds vertelde ontstaan vanaf het aanleggen van de geluidswal, mede de nieuwe drainageafvoeren van bron- en kwelwater, het Gemeente overstort riool bij de voornoemde duiker werden geblokkeerd (tijdens grondboringen werden doorboord. Tot overmaat van ramp vol gestort werden met beton tijdens het plaatsen van twee funderingspalen, bestemd voor de geluidswal).

– Raadslid van de gemeente Schinnen, tevens bewoner van Hegge draagt een pleitnota (d.d.28 juni 2004) voor namens de bewoners van Hegge, om de waterhuishouding problematiek tussen de A 76 en Hegge gem. Schinnen aan te pakken. Wat resulteerde dat een nieuwe open bermsloot, bereikbaar door een werkpad in het voorjaar van 2006 in een werktijdsbestek van ca. 2 maanden werd aangelegd.
– De vele waterlopen, kwelbronnen, mede een nieuwe overloop van de bestaande vijver ter plaatse worden deze waterlopen nu gecontroleerd afgevoerd naar de nieuwe open natuurlijke bermgreppel.

Tenslotte: hopende dat het gebied ‘Pelsweijer’ in de loop der jaren weer een ongestoord natuurgebied zal ontstaan en de moerassalamander met zijn gele buik weer terug zal keren als van oud. Voor meer informatie verwijs ik naar mijn eerdere reeds afgeleverde omschrijvingen o.a. over oude voet- en veldnamen en het gebied ‘Pelsweijer’ (zie: Auw herinneringen oet Genèk aflevering Mrt. 2005 nr. 5).

 

Vijvers in Pelsweijer

Vijvers gelegen in ‘Pelsweijer’ te Hegge langs de A76. De eerste vijver werd gelijktijdig aangelegd in 1979 toen een der gastransportleidingen van de Gasunie diameter 300 door dit gebied werd gelegd. Vijver was bedoeld om het vele grondwater en kwelbronnen te kunnen afvoeren richting de duiker ter plaatse onder de snelweg door.
In het voorjaar van 2002 werd een tweede vijver aangelegd gelijktijdig met het kappen van alle bomen in het zelfde gebied in opdracht door RWS om het vele water van de A76 te kunnen afvoeren. Beide vijvers werden toen in verbinding gesteld om gezamenlijk richting duiker via een open greppel te kunnen afvoeren.

Paul Potten, Hegge 92
Schinnen dec. 2006. -E-mail potten@home.nl

Roel Vliegen, Hegge 78
Digitaal netwerk / bewerking v/d site Genèk