Zoals we al vermelden in onze eerste aflevering ‘t Daaldervootpaad lag de boerderij van de familie Snackers schuin tegenover de boerderij van Guillaume Crousen in Hegge, die gehuwd was met Maria Mechtildis Steinbusch, thans bewoont door hun jongste zoon Emiel. Op de plaats waar vroeger deze boerderij stond (oud huisnummer 23) woont nu de familie Kusters – Willems op huisnummer 118 vanaf +/- 1990.
De boerderij die iets lager lag ten opzichte van het wegdek had een erf scheiding van maar liefst ca 35 mtr voorbreedte. De voorgevel van schuur, poortgebouw en woonhuis met hun overstekende daken lagen pal tegen in het verlengde aan de iets verhoogde doorgangsweg in Hegge. Hun directe linker buren waren Jan “Sjeng” Meulenberg beroep mijnwerker getrouwd met Traut Notermans en hun 4 dochters (oud huisnummer 25 later huisnummer 122), gescheiden door een dikke hoge meidoornhaag die de huisweide van familie Snackers rondom de boerderij afschermde. Familie J. Meulenberg kocht in 1949 deze woning van de familie Snackers.
Rechts naast de boerderij Snackers gescheiden door de grote Daalderweide eigendom van Math en Sjeng Erkens woonde Math Benders getrouwd met Trina Rouschop (ook wel “Math loets” genoemd). Deze was afkomstig uit Hillensberg beroep boer. Het echtpaar had geen kinderen. In deze woning van 1881 (zie muurankers) woont nu de familie F. Kruijen.”
Een groot oranje geschilderd ijzer hekwerk “bréér” gemaakt van bandijzer met witte geverfde spiraalvormige gedraaide punten; links naast de schuur aan de straatkant gaf toegang tot de grote huisweide die zich links en achter de boerderij van de familie Snackers uitstrekte waar ze de laatste jaren door hun ouderdom meestal kippen en wat schapen in hielden en al grazende onder en tussen de vele oude verweerde fruitbomen liepen, die er “kont aan kont” in stonden.
Het “bievore” van de schapen gebeurde met “aafgemeije klie”. Deze werd meestal tegen de avond op hun klaverveld gemaaid achter Hegge. De gemaaide klaver werd opgeladen met erboven op de zeis en te voet naar de boerderij gebracht op een speciale platte kruiwagen met daarop bevestigd een hekje van latwerk. In het dialek genoemd “sjöbkar en röls”. Meerdere keren klonk van onder het “schöp ‘t haare van de meijzaesel”.
| (‘t Hare van de meijzaesel); ‘t scherp kloppen van de zeis) dient enige uitleg. Hiervoor gebruikte men de haarhamer en de haarból, een soort klein aambeeld dat in de grond of in een stuk hout geslagen kon worden. Hierop werd dan het blad van de zeis scherp geklopt en gehard. Het hare van de zeis was een precies karwei en diende zeer vakkundig te gebeuren. Het slijpen van de zeis gebeurde handmatig met een lange spitse puntige stenen slijpsteen. |
Het bovengenoemde klaverveld staat tot heden nog steeds in mijn gedachten gegrift. Ik was nog een jongeman toen Harrie of Victor me vroegen of ik bereid was om hun mee te helpen bieten te hakken in het veld. Gezien ik dorst begon te krijgen vroeg ik aan Victor na een tijdje of hij misschien wat te drinken bij zich had. Hij liep naar het bewuste klaverveld in en kwam terug met twee donker bruin kleurige bierflesjes waarop hand beugelsluitingen zaten. Ik zette het bierflesje zonder te kijken gulzig aan mijn mond in de verwachting mijn dorst te kunnen lessen met een scheut heerlijk bier. Maar wat proefde ik……. .!!
Aan mijn gezicht kon Victor zien dat ik niet zo gelukkig was met het geen er in de fles zat. De opmerking die hij toen maakte staat me tot de dag als vandaag nog bij.
“Puil ich höb de vuerige week klie gehaold en höb mich twie flesje mit water in de klie gelaog es ich doors zouw kriege”. Kom daar van de dag maar eens mee aan.
Achter de boerderij stond in de schaduw van een grote notenboom wat verwijderd in de “hoesweij d‘n aove” met er achter de opslag van “sjansen” . In de nabijheid naast de bakoven was de toegang van de “moostum”, die rechts naast het woonhuis van de boerderij doorliep tot aan de straatkant. Naast deze moestuin liep het bekende “Daaldervootpaad” in de Daalderweide van Erkens naar de molen bij kasteel Terborg.
Gerardus Snackers en Catharina (Trieneke) Notermans zijn beide een van de eerste bewoners. Na hun dood bleven drie kinderen Harrie, Victor en Marieke gezamenlijk als broers en zuster op deze boerderij wonen tot aan hun dood, ze waren allen ongehuwd.
Hun overige kinderen Jan, Jozef en Hub zochten hun heil en werk in Duitsland. Harrie werkte naast zijn boerenwerk later in Schinnen op de melkboterfabriek gelegen aan de voet van de Zandberg, waar men van “volle”melk roomboter maakte. Hij verdiende per jaar F 800.- en mocht ‘s middags bij zijn boterhammen in plaats van koffie, karnemelk drinken, die 3 a 4 cent per liter koste.
Bidprent gegevens:
1. Kaspar Jan Victor (roepnaam) Vic Snackers werd geboren Hegge 26-2-1882.
Overleden in het bejaardenhuis te Amstenrade 16-6-1965
2. Hendrik Hubert (roepnaam) Harrie Snackers werd geboren Hegge 17-9-1885.
Overleden bejaardenhuis “Op den Toren te Nuth 9-1-1976
3. Maria Hubertina (roepnaam) Marieke Snackers werd geboren Hegge 27-3-1889.
Overleden St. Barbara ziekenhuis Geleen 25-3-1970.
De familie Snackers bezat naast hun boerderij rondom Hegge een kleine hoeveelheid aan landerijen, verder een paard wat koeien en klein vee, de laatste jaren een aantal schapen. Naast de grote huisweide rondom hun boerderij in Hegge, bezat deze familie nog een weide in Hegge gelegen achter het huis van Dorus Habets die naast Frenske Haerden woonde. Als bijkomstigheid het erf van Dorus Habets deed dienst als overgangspad als de familie Snackers hun vee naar deze weide bracht.
Stanislaus Blaszyk, die het huis later kocht van een van de zonen, Jan Habets kocht tevens ook de weide van Harrie Snackers. Later is dit huis verkocht tesamen met weide aan de fam. Gerrit List. * Opm. als er voldoende gegevens zijn/hebben zullen we dit huis/bewoners eens omschrijven. P.
Het zwaardere boerenwerk op de boerderij werd vooral gedaan door Victor (Vic) het huishouden met het kleine werk rondom de boerderij was de zorg van hun zuster Marieke.
Deze laatste was een zeer gelovige “Maria vereerster ”. Gezamenlijk leefde de beide broers en hun zuster samen enkele sober bescheiden en nogal terug getrokken leven gezamenlijk op hun boerderij. Je mag zeggen, ze leefde en werkte in een “maatschap” zoals in de tijd van hun beide ouders op hun eigen manier.
Ieder mens leeft zijn eigen leven, door tijdsomstandigheden karakter en omgeving bepaalt.
Zolang het enigszins kon bleven zij op hun eenvoudige manier zelfstandig en zorgen voor elkaar, voor wat vee, voor het land.
Gezien hun eigen leefwijzen kan/wil ik het volgende verhaal/ “oud” gebruik vertellen over Marieke. Ze was zeer gelovig, iedere zondagmorgen bezocht ze trouw met haar grote zwarte oma-fiets de H. Mis in Schinnen als fietsend de slippen van haar jas in haar handen hield bij het stuur, bang dat ze anders zou vallen als een der slippen in de spaken zou komen. Zo ook op een bewuste zondagmorgen, Marieke kwam vanuit de H. Mis en belde bij mijn woning in Hegge aan. Ik maakte open, ze begroeten mij en gaf te kennen dat ze op kraambezoek kwam.
Men moet weten Tiny Potten-Meulenberg mijn huidige vrouw was tot aan haar huwelijk vroeger haar buurmeisje geweest en lag op dat moment in het kraambed van ons eerste kind Anita. (18-6-1964) Op het einde van haar kraambezoek, overhandigde ze Tiny een dik pak kranten. Ich höb dich wat mit gebracht, en hoop dat ze weer gouw op de been zult zeen.
Mijn vrouw bedankte Marieke hartelijk en begon het pak kranten ondertussen in haar kraambed open te maken. Aangekomen bij de laatste krant, moest eerst het “bindtouw” van strooi nog worden verwijderd. Langzaam maar zeker werden de contouren van het cadeau zichtbaar. Bij het verder openen van het pak krantenpapier werd de spanning bij Marieke voelbaar. Na het verwijderen van een laag vetpapier kwam te voorschijn…… een langwerpige peperkoek zonder suiker ! Waarop Marieke triomfantelijk met haar hoge stemmetje uit riep: “Hie van kent men good nao het huuske gaon”.
In haar jeugd was het een normaal gebruik dat de kraamvrouw van haar buren een “paeperkook” kreeg, om zodoende de natuurlijke weg een handje te helpen.
Na het overlijden van hun broer Victor in 1965 bleven beide alleen samen wonen op hun boerderij. Na het overlijden van Marieke Snackers in 1970 heeft haar broer Harrie nog een paar maanden alleen gewoond op de boerderij, die hij in 1970 verkocht en ging wonen in het bejaardenhuis Op den Toren in Nuth en daar overleed in 1976.
Harrie was een verwoede pijproker. In de tijd dat Harrie Op den Toren woonde kwam hij dikwijls te voet naar Hegge om bij te praten gelijktijdig nam hij dan nieuwe “hoondervere” mee terug naar zijn bejaardenhuis die zijn vroegere buurman “Sjeng” Meulenberg trouw voor hem bewaarde. Deze kippenveren gebruikte hij voor het schoonmaken van zijn tabakspijp.
De nieuwe eigenaar de heer Gerardus Demarteau (roepnaam Graat) wonende in Munstergeleen heeft einde 1970 helaas de boerderij in zijn geheel afgebroken.
Het gehele terrein is voor en na, door wegenbouwer Janken uit Nuth daarna opgevuld geworden met de bovenlaag (kiezel) en grond die vrij kwam bij de complete renovatie, stoepen en rioolaanleg van de straat Hegge 1970-1971. Het opgevulde/verhoogde terrein heeft jaren lang braak gelegen en heeft nog diverse eigenaars gekend voordat de familie Kusters afkomstig uit Spaubeek het terrein in 1989 kocht . Het verhoogde terrein is vooraf in opdracht van de familie Kusters afgegraven en weer geëgaliseerd, overtollige/vervuilde grond werd afgevoerd, een gedeelte van deze vervuilde grond is als berg/geluidswal einde perceel langs de autoweg op hun perceel bij elkaar “gezet”. Dit alles voordat ze hun nieuwe woning daar bouwde.
Beschikbaar gesteld door wed. Mia Eussen oud inwoner van Hegge.
Algemeen:
In het gemeente archief Schinnen vinden we onder:
Inv.nr. 963: H.H. Snackers staat voor zes jaar percelen grond af sectie D 1663 en 2117 aan de gemeente voor het delven van kiezel als werkverschaffing 1931 januari 29
(lagen tegen de Vloedgraaf achter Hegge, deze kiezel winning is nog goed te zien in de contouren van beide percelen)
Inv.nr.725: gemeente Schinnen verleend vergunning aan H. Snackers tot het plaatsen van een 3 PK elektromotor in het landbouwbedrijf te Hegge sectie D nr.2848 27augustus 1926
Ten slotte wil ik eenieder bedanken samen met de vele buurtbewoners van Hegge, die veel informatie konden en wilden aandragen. In het bijzonder Bert Otermans uit Nagelbeek die uit een fotocollage onderstaande pentekening wist te maken zodat van een stukje Hegge wat real verdwenen was rond 1970 bewaard zal blijven.
Opmerking: de grote poortsleutel van het personenpoortje werd jaren later gevonden op het braakliggende terrein van boerderij Snackers. Deze sleutel is door ondergetekende in bewaring gegeven aan Alewies Meijers, die zelfs zeer veel oude boerenhandwerk spullen heeft verzameld in zijn oude boerenwoning te Hegge.
| Bron: | fam. Maria Buysers-Haerden fam. Jozef Haerden en dochter Oda Ubaghs fam. Mia Engwegen- Eussen Hist.Schinnen jrg. 2001 door P.P. Limburgs Dagblad 13/5/1970 Bert Otermans Nagelbeek Pentekening Eigen archief P. Potten-Meulenberg Afschrift openbare kadaster te Roermond Gemeente archief Schinnen |
Paul Potten, Hegge
Juni 2004. potten@home.nl